Waterkwaliteit is van groot belang voor zowel het milieu als voor onszelf. In dit artikel lees je hoe je zelf eenvoudig de kwaliteit van het water kunt beoordelen aan de hand van drie waterbeestjes.
Goede waterkwaliteit is essentieel voor planten, dieren en mensen. Water is van goede kwaliteit als het bijvoorbeeld zuurstofrijk en voedingsrijk is. Door te kijken naar de aanwezigheid of juist afwezigheid van bepaalde vissen, insecten en planten, kun je inschatten hoe gezond het water in jouw omgeving is.
Om dit eenvoudiger te maken is Eline - een van onze stagiaires en student Toegepaste Biologie bij de Aeres Hogeschool Almere – bezig met het maken van een zoekkaart voor waterfauna als onderdeel van ons project Almere Meet Water. Hiermee kun je de staat van het water beoordelen, handig voor als je wil gaan zwemmen bijvoorbeeld. Deze zoekkaart komt in het najaar online. Maar je kunt ook zonder zoekkaart al zien hoe de kwaliteit van het water is.
De eenvoudigste manier is om de kwaliteit van het water te beoordelen is door te kijken naar de aanwezigheid of afwezigheid van waterbeestjes. Eline vertelde ons hoe je dat kan doen, zelfs zonder achtergrondkennis op het gebied van biologie. We hebben er drie uitgelicht die makkelijk te vinden zijn.
1. Libelle: Indicator van zuurstofrijk water
Libellen vind je vaak bij meren, vijvers en sloten, omdat ze hun eitjes in of vlakbij het water leggen. Libellenlarven leven onder water tot ze uitvliegen als volwassen libelle. Je kunt een libelle in alle fasen zien en herkennen (op De Vlinder Stichting vind je foto’s per fase). Verwar libellen overigens niet met waterjuffers. Een libelle heeft een forser lijf, houdt de vleugels open als ze ergens stilzitten en hun ogen staan dichter bij elkaar.
De aanwezigheid van libellen is een goede indicator, omdat hun larven zeer gevoelig zijn voor vervuiling. Ze leven dus in schoon water. Daarnaast betekent het dat het water zuurstofrijk is. Libellenlarven hebben zuurstof nodig voor hun groei. Bovendien hebben ze voldoende prooidieren nodig die ook in zuurstofrijk water leven. Kortom, waar je libellen ziet, is de waterkwaliteit hoog en het ecosysteem in balans.
2. Schaatsenrijder: Indicator van plantenrijk water
Schaatsenrijders herken je aan hun lange poten en schaatsende bewegingen over het water. (Bekijk een aantal foto’s op Waarneming.nl). Ze bevinden zich graag op kalme wateroppervlakken in meren, vijvers en sloten. Enerzijds om goed over het water te kunnen bewegen, anderzijds omdat in kalm water ook meer planten groeien. Plantenrijk water is belangrijk om de eitjes in een beschutte omgeving te kunnen leggen. Daarnaast leven er insecten bij de planten die schaatsrijders graag eten.
Als je veel planten ziet en schaatsenrijders, dan duidt dat vaak op een goede waterkwaliteit, omdat planten alleen goed gedijen in helder en schoon water met voldoende voedingsstoffen. Dit type water ondersteunt een breed scala aan leven, wat bijdraagt aan een gezond en gebalanceerd ecosysteem. De aanwezigheid van schaatsenrijders wijst dus op water dat niet alleen schoon is, maar ook rijk aan leven en voedingsstoffen.
3. Muggelarven: Indicator van stilstaand water
Muggenlarven zijn gemakkelijk te herkennen doordat ze vaak dicht bij het wateroppervlak drijven, vooral in zoet water, tuinvijvers en aan de randen van slootjes (bekijk foto’s op MuggenSurveillance). Ze maken kronkelende bewegingen en hangen vaak ondersteboven aan het wateroppervlak. De aanwezigheid van muggelarven wijst vaak op minder gunstige omstandigheden. Ze gedijen in stilstaand water en kunnen overleven in water dat vervuild is of een laag zuurstofgehalte heeft.
Hoewel muggenlarven niet per se wijzen op ernstig vervuild water, geven ze aan dat het water waarschijnlijk minder schoon en zuurstofrijk is dan wateren waar je de libelle en schaatsenrijder tegenkomt. Doordat ze gedijen in stilstaand water kan hun aanwezigheid kan duiden een gebrek aan doorstroming, wat vaak gepaard gaat met meer bladeren, algen en andere rottende plantenresten. Dit heeft als gevolg dat de waterkwaliteit vermindert, doordat het zuurstofniveau daalt en de hoeveelheid voedingsstoffen toeneemt, wat kan leiden tot algenbloei en verdere vervuiling.
Meedoen?
Enthousiast geworden om het water bij jou in de buurt eens in de gaten te houden? Kijk dan vooral op de website waterdiertjes.nl. Daar staan praktische tips hoe je je zoektocht voorbereid. Ook vind je er een kaart en welke waterdiertjes er al gespot zijn door andere mensen. Je kunt zelfs meedoen en een telling doorgeven.
Je kunt ook een bijdrage leveren aan de kwaliteit van het water. Bijvoorbeeld door de natuur niet teveel te verstoren en dus ook alleen te gaan zwemmen op de aangegeven plekken.